NAĞME-İ AŞK YENİLENDİ VE ŞURAYA TAŞINDI.

BU SAYFALAR 2015 BAŞINDAN BERİ GÜNCELLENMEMEKTEDİR.

LÜTFEN BİZİ ARTIK BURADAN TAKİP EDİNİZ...

ZÂKİRBAŞI ALBAY SELÂHADDİN EFENDİ (GÜRER)

(1896-1978)

İstanbul Şehremini'de doğdu. Mûsiki çevrelerinde daha çok Albay Selâhaddin Bey adıyla tanınır. Babası Hasan Efendi, annesi Şâhende Hanım'dır. Küçük yaşta babasının vefatı üzerine dayıları Şehremini'deki Remlî Tekkesi şeyhi, bestekâr ve zâkirbaşı Hafız Hüseyin Hâlis Efendi ile devrinin önde gelen zâkirbaşısı Şeyh Râşid Efendi'nin himayelerinde tekke ortamında büyüdü ve tasavvuf terbiyesi aldı. Mekteb-i Harbiyye'nin son sınıfında iken (1915) I. Ordu muhabere makinisti olarak mülâzim-i sânî rütbesiyle Çanakkale muharebelerine katıldı. 1918'de mülâzim-i evvel rütbesiyle İstanbul Maslak muhabere deposunda görev aldı. 1921'de Şehremini'deki Kılıççı Baba Rifâî Tekkesi şeyhi Arif Hulusi Efendi*nin kızı Ruhsar Hanım'la evlendi. Fiilen katıldığı İstiklâl Savaşı'ndan sonra yüzbaşı rütbesiyle İstanbul 8. Muhabere Taburu'nda telgraf makinisti olarak göreve başladı. 1928'de, İstiklâl Savaşında gösterdiği başarılı hizmetlerinden dolayı kırmızı şeritli İstiklâl madalyası ile ödüllendirildi. Binbaşı rütbesiyle Erzurum (1935-1938), Tokat (1939), Kırıkkale (1940-1946), Ankara (1946-1953) ve Mudanya'da (1953-1957) telgraf makinisti olarak görev yaptı. 1957'de albaylığa terfi ederek tekrar İstanbul Maslak muhabere deposuna tayin edildi. Aynı yıl emekliye ayrıldıktan sonra hayatını Türk dînî mûsikîsine adadı. 2 Ocak 1978'de İstanbul'da vefat etti ve Mevlânâkapı'da Çürüklük Mezarlığı'na defnedildi.

Talebesi Muhittin Serin Beyefendi cenâze merâsimini şöyle anlatıyor :

"Merkez Efendi'de kılınan namazdan sonra kendisini seven tarîkat mensublarının âdetâ âsumânı dolduran salât, kelime-i tevhîd ve ism-i celâl zikrinin lâhûtî ihtişâmı içinde, Şeyh Râşid Efendi'nin insanları teshîr eden ârifâne ve âşıkâne duâsı ile Merkez Efendi Kabristanına sırlandı...Bir ara Şeyh Râşid Efendi ile yan yana geldik.Mahzûndu. Bana hiç unutamadığım bir hakîkati dile getirdi : "Evlâdım, yeri doldurulamayacak bir insanı kaybettik. İşte tekkeler asıl şimdi sır oldu"

Bacanağı Ali Rıza Şengel ve Hüseyin Sadeddin Arel gibi ünlü mûsikîşinâsların devam ettiği Remlî Dergâhı'ndaki mûsikî muhitinde yetişen Selâhaddin Bey ilâhi, durak, şuğul gibi formlarda binlerce eseri hafızasına alarak tekke mûsikisinin öğretilmesi, icrası ve neşri yoluyla canlı kalması ve sonraki nesillere intikali hususunda önemli hizmetlerde bulunmuştur. Şeyh Hüseyin Hâlis Efendi ve özellikle Zâkirbaşı Râşid Efendi'den birçok ilâhi ve şuğul meşkettiği gibi kıyam, devran ve kuûd zikirlerinin usul ve âdâbını bütün incelikleriyle öğrendi. Çocuk denecek yaşlarda zâkirliğe başladı; bir müddet sonra da zâkirbaşılığa yükselerek devrin önde gelen zâkirbaşılanndan oldu. Rifâî ve Kâdirî tarîkatlarından hilâfet alan Selâhattin Gürer mütevazi ve ihlâslı şahsiyeti, zikrin âdabına uygun bir şekilde seyrinde ve evradın hatasız okunmasında gösterdiği titizlik ve başarısıyla tanınmıştır. Özellikle kıyam zikrinden önceki hüzzam, segah. rast veya nihâvend münâcâtın ve duaların okunmasında, zikre ağır ve ahenkli geçişte, kademeli bir şekilde hızlanan zikir esnasında büyük bir ustalık ve mûsikî bilgisi isteyen, birbirine uygun makam ve ritimde ilâhilerin seçilmesinde, arada kaside ve durakların okunmasında, perde kaldırma ve indirmede büyük bir dirayeti vardı. İstanbul'un hemen bütün kıyâmî ve devrânî tekkelerinde zâkirbaşılık yapan Selâhaddin Gürer'in güzel ahlakını ve bildiklerini öğretme husûsundaki iştiyâkını talebesi Muhittin Serin Beyefendi şöyle ifâde ediyor :

"Davet edildiği meclislere hasbî olarak şevkle hizmete koşardı. Hiçbir menfaat gözetmeden ihlasla, mahviyet içinde ömrünün sonuna kadar bu vazifesini aksatmadan yerine getirdi. Çok zengin olan müktesebâtını ve bildiklerini öğretecek insan arardı..."

Güfteleri Yûnus Emre'ye ait olan, "Dolap niçin inilersin" mısraı ile başlayan segah ve neva ilâhileri, "Şehidlerin serçeşmesi enbiyânın bağrı başı" mısraı ile başlayan ve, "Âlemler nura garkoldu Muhammed doğduğu gece" mısraı ile başlayan segah ilâhileriyle güftesi Nûreddin Cerrâhî'ye ait, "Dil beytini pâk eden" mısraı ile başlayan hüzzam ilâhisi, "Kâne fî fevki"l-ukül isnâ aşer" mısraıyla başlayan suzinak şuğulü tekkelerde çok okunan eserler arasında yer almaktadır. Dinî mûsiki sahasında pek çok talebe yetiştiren Selâhaddin Bey hafızasındaki binlerce dînî eseri banda kaydetmiş ve bunların notaya alınarak neşrini düşünmüşse de ancak çeşitli makamlarda doksan iki tanesini "Mütefekkir, Mutasavvıf, Halk Şâiri Âşık Yunus Emre'nin Bestelenmiş Şiirleri" adlıyla yayımlayabilmiştir.

Ali Rıza Şengel'in 1906'da tesbit ettiği 600 eserden oluşan iki ciltlik ilâhi defterini kaybolmaktan kurtarmış, bu defterin I. cildi talebesi Yusuf Ömürlü tarafından "Türk Mûsikîsi Klâsikleri İlâhîler" adıyla dört cilt halinde yayımlanmıştır. Defterin henüz yayımlanmayan II. cildi Hüseyin Tolan'ın vârislerindedir. Selâhaddin Bey, Türk dinî mûsikîsinin önemli eserlerinden Nâyî Osman Dede'nin mi'râciyyesini, mi'râciyehan Hopçuzâde Şâkir Efendi ile beraber vakfiyeleri gereği İstanbul'da Nasühî Efendi, Aziz Mahmud Hüdâyî, Sünbül Efendi, Tophane Kâdirî Âsitânesi, Bursa'da Mahkeme ve Nûmâniye camilerinde her yıl okuyarak bu geleneğin günümüze intikalini sağlayanlar arasında yerini almıştır.

Kaynaklar :

Muhittin Serin, Selahaddin Gürer maddesi, TDV İslam Ansiklopedisi

Muhittin Serin, Son Osmanlı Zâkirbaşılarından Selâhaddin Gürer Beyefendi, Kubbealtı Akademi Mecmuası, 26.yıl Sayı 1

 

Selahaddin Gürer'in tesbit edebildiğimiz besteleri şunlardır :

ARŞİV KAYITLARI